غلامحسین معماریان (زاده ۱۰ خرداد ۱۳۳۹) معمار، محقق، نویسنده و مورخ معماری ایران است. وی از همکاران محمدکریم پیرنیا در دانشگاه تهران و گردآورنده تعدادی از کتاب‌های ایشان همچون سبک‌شناسی معماری ایران و معماری ایران است.
وی از احیاءکنندگان خانه رسولیان یزد و تبدیل آن به دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه یزد بوده‌است.
تحصیلات
غلامحسین معماریان دارای مدرک کارشناسی‌ارشد معماری از دانشگاه جنوآی ایتالیا (به ایتالیایی: Università degli Studi di Genova) در سال ۱۹۸۶ (۱۳۶۵) و مدرک دکتری از دانشگاه منچستر انگلستان (به انگلیسی: University of Manchester) در سال ۱۹۹۸ است.
معماری ایرانی نیارش
کتاب معماری ایرانی نیارش یکی از مهم‌ترین تألیفات معماریان به شمار می‌رود که برنده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران نیز شده‌است. سابقه مطالعات معماریان روی سازه‌های تاقی به دوران تحصیل او در ایتالیا بازمی‌گردد. او در سال ۱۹۸۶ رساله خود را در دانشگاه جنوا در همین زمینه ارائه داد و پس از آن نیز کتاب «سازه‌های تاقی در معماری ایرانی» را بر اساس همان رساله به سال ۱۳۶۷ در ایران منتشر ساخت. کتاب سازه‌های تاقی روی مسائل سازه‌ای و اجرایی قوس و تاق دور می‌زند، در حالی که در کتاب نیارش مباحثی در خصوص گنبدهای یک پوسته، دو پوسته، پیوسته، گسسته و سایر پوشش‌های معماری مطرح شده‌است. یکی از نکات برجسته کتاب، ارائه مصادیق و مثال‌های تصویری بسیار است که به این منظور مؤلف اسناد، عکس‌ها و نقشه‌های فراوانی را از بناهای تاریخی سرتاسر ایران مورد بررسی قرار داده است.[۱] در این کتاب چندین نوع تاق مورد بررسی قرار گرفته‌است که چند نوع از این تاق‌ها، مانند تاق پتکانه، برای نخستین بار در دنیا به عنوان تاق مطرح می‌شوند.[۱] معماریان همچنین در این اثر به ریشه‌یابی کاربرد «گنبد ترکین» می‌پردازد، و در حالی که تا کنون ابداع گنبد ترکین را به برونلسکی سازنده گنبد سانتا ماریا دل فیوره منتسب می‌دانستند، او با استناد به یک مینیاتور عهد ایلخانی، گنبد مجموعه شنب غازان را که صد سال پیش از سانتا ماریا دل فیوره ساخته شده‌است، اولین گنبد ترکین شناخته شده جهان معرفی می‌کند.[۲]
تالیفات
نیارش سازه‌های طاقی در معماری اسلامی ایران، (تألیف)، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی، دانشگاه علم و صنعت ایران، ۱۳۷۶٫
کاتالدی، جان کارلو، گونه‌شناسی (تیپولوژی) اولیه، (ترجمه از ایتالیایی)، تهران، انتشارات دنیای نو، ۱۳۶۸٫
پیرنیا، محمد کریم، شیوه‌های معماری ایران، (تدوین و گرد آوری)، تهران، نشر هنر اسلامی، ۱۳۶۹٫
آشنایی با معماری مسکونی ایرانی، گونه‌شناسی برونگرا، (تألیف)، تهران، دانشگاه علم و صنعت ایران، ۱۳۷۱٫
پیرنیا، محمد کریم، آشنایی با معماری اسلامی ایران، (تدوین و گرد آوری)، دانشگاه علم و صنعت ایران، ۱۳۷۱، چاپ سوم ۱۳۷۷٫
اومبرتو اکو، چگونه می‌توان یک پایان‌نامه تحصیلی نوشت) ترجمه و تدوین (از ایتالیایی، دانشگاه علم و صنعت ایران، ۱۳۷۱، چاپ دوم ۱۳۷۶٫
سیری در معماری آب انبارهای یزد، (تألیف)، دانشگاه علم و صنعت ایران، ۱۳۷۲٫
آشنایی با معماری مسکونی ایرانی، گونه‌شناسی درونگرا، (تألیف) دانشگاه علم و صنعت
ایران، چاپ اول ۱۳۷۳-چاپ دوم ۱۳۷۶٫
پیر نیا، محمد کریم، تحقیق در معماری گذشته ایران، (تدوین)، دانشگاه علم و صنعت ایران، ۱۳۷۸٫
پیر نیا، محمد کریم، سبک‌شناسی معماری ایران، (تدوین)، تهران، نشر پژوهنده- معمار، ۱۳۸۰٫
سیری در مبانی نظری معماری، تألیف، نشر سروش دانش و معمار، ۱۳۸۴٫
معماری ایرانی، تألیف محمد کریم پیرنیا، نشر سروش دانش و معمار، ۱۳۸۷٫
مسجد جامع اصفهان، سازمان میراث فرهنگی و وزارت مسکن و شهرسازی، ۱۳۸۹٫
هویت شهری و معماری استان فارس، وزارت مسکن و شهرسازی
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دانشنامه، ۱۳۹۰٫
معماری ایرانی، نیارش، نشر سروش دانش، در حال چاپ.
