0
0

کاروانسراهای ایران

هنر و معماری

مشخصات محصول انتخابی شما

معرفی اجمالی محصول

کاروانسراهای ایران

فهرست کاروانسراهای ایران ؛ مصور -

 گنجینه کاروانسراهای ایران بازگو کننده توانایی های معماران و سنت های اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی ایرانیان است . در این کتاب تلاش شد که به گونه ای مختصر کاروان و کاروانسرا از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار گیرد : از نظر معماری (گونه شناسی و عناصر کالبدی ، شناخت مصالح ، طرح و نقشه و ساخت بنا ) اقتصادی ( تاثیرگذاری در مبادلات تجاری ، پخش و فروش تولیدات و توزیع درآمدها در مناطق گوناگون ) اجتماعی (آمد و شد اقوام و گروه ها ، برقراری و گسترش نشست های اجتماعی ،ایجاد زمینه های تعامل و گفت و گو ...) فرهنگی ( تعامل و تبادل فرهنگ ها گسترش آداب ،رسوم ، سنت ها و عقیده ها ،جایگاه تبادل اندیشه ها و دانش ها و ...)سیاسی ( محل استقرار شاهان ، امیران و حاکمان در طی سفر ، برخوردار از اهمیت سوق الجیشی و نظامی به ویژه رباط های مرزی ، محل انتشار و تبادل اخبار سیاسی و اقتصادی شهرها و سرزمین های گوناگون و ...) و بسیاری جنبه های دیگر همواره کاروانسراها شایان توجه و دارای اهمیت بوده اند .

از مهمترین یادگارهای گرانقدر معماری ایران «کاروانسرا» است که جهت اسکان موقت و استراحت کاروانیان در مسیر راه ها ساخته می شد و تحت تاثیر تحولات اخیر در عرصه حمل و نقل، کارآیی خود را از دست داد و تبدیل به مخروبه شد.کاروانسراها علاوه بر اینکه مکانی جهت رفاه کاروانیان بود، به این علت که مردمانی از سرزمین های مختلف را هر چند برای مدت کوتاهی در خود جمع می کرد، ‌ دارای کارکرد اجتماعی نیز بود. این اجتماع باعث می شد کاروانسراها تبدیل به محلی برای برخورد و تبادل آرا و اندیشه های اجتماعی، مذهبی و سیاسی اقوام مختلف باشد.

براساس منابع تاریخی، پیشنه کاروانسرا در ایران به دوره هخامنشی می رسد. در دوره ای از تاریخ ایران کاروانسراها رونق و گسترش پیدا کرده اند که کشور دارای حکومتی مرکزی و مقتدر بود و امنیت در راه ها موجب گسترش حمل و نقل شده و اسباب ساخت کاروانسراهای بین راهی را هر چه بیشتر از پیش فراهم می کرده است.

افزایش ضریب امنیت و انگیزهای بازرگانی در دوره صفوی و بخصوص در دوره شاه عباس، موجبات رشد قابل توجه تعداد کاروانسراها در ایران را فراهم کرد. مشهور است که شاه عباس فرمان داده است ۹۹۹ کاروانسرا در ایران ساخته شود. بنابراین عصر صفوی دوران طلایی احداث کاروانسراها در ایران است.

شیوه معماری، محل و منطقه، مصالح ساختمانی و موقعیت جغرافیائی نقش موثری در ایجاد اینگونه بناها داشته است.در کاروانسراها اتاق‌های مسافران معمولا پیرامون حیاط ساخته می‌شده و پشت آنها اصطبل قرار داشته که درب ورودی اصطبل‌ها در چهار گوشه داخلی بنا قرار داشته و گاهی در ایوان ورودی حیاط باز می‌شده است.در دوره صفوی طرح معماری کاروانسراها متنوع شد و علاوه بر کاروانسراهای چهار ایوانی نوع کوهستانی، مدور، هشت ضلعی و کویری بر طبق موقعیت جغرافیائی و مکانی احداث شد.در دوره‌های زندیه، افشاریه و قاجاریه احداث کاروانسراها به شیوه گذشته ادامه پیدا کرد.از نظر طرح و نقشه کاروانسراهای دوره یاد شده عموما از نوع چهار ایوانی بوده و از لحاظ مصالح ساختمانی نیز بر خلاف دوره متقدم که از آجر و سنگ بوده اغلب از خشت استفاده شده است.

آثاری که از کاروانسراهای کهن بدست آمده نشان می‌دهد که اتاق‌هائی برای نگهبانان، کاروانسرادار یا مامورین ساخته می‌شده است. ولی کاروانسراهای تجارتی داخل شهرها عموما دوطبقه بودند.در دو طرف دروازه ورودی داخل کاروانسرا نیز معمولا اتاق‌هائی برای پاسداران و کاروانسرادارساخته می شده است.معمولا هر کاروانسرا دارای چاه آب و آب انباری است که گاهی در وسط کاروانسرا در زمانی خارج از محوطه جهت تامین آب مورد نیاز مسافران ساخته شده است.در بسیاری از کاروانسراها بخصوص از دوره صفویه به بعد بخاری دیواری یا مکانی برای بر افروختن آتش تعبیه شده است. محل بخاری‌های دیواری یا در اتاق‌ها ساخته می‌شده یا در محل‌های سر پوشیده.

در کاروانسراهای نوع کوهستانی اهمیت بخاری به حدی بوده که محل وسیعی را برای قرار دادن آتش و بخاری انتخاب می‌کرده‎اند.مصالح ساختمانی اصلی بنای کاروانسراها در ایران از سنگ و آجر بوده است، در بعضی موارد سنگ ها کاملاً استادانه تراش داده می‌شده و در برخی اوقات از قطعات کوچک سنگ‌های نتراشیده استفاده می‌کردند.بام‌ها اکثراً مسطح و با شیب کم ساخته می‌شدند و در قسمت‌هائی که اتاق‌های بزرگ دارند سقف‌ها شکل قوسی دارند.آب باران بوسیله ناودان‌هائی که در روی دیوار خارجی کاروانسرا ساخته می‎شد به بیرون از کاروانسرا هدایت می‌شد.

در دوره اسلامی، معماری کاروانسراهـا از دیدگاه سبک و تنوع نقشه‌ها به اوج شکوفائـی رسید و در مسیر شهرها و روستا ومعابر کوهستانی و نـواحی کویری، کاروانسرا و رباط‌های برونشهـری و در مراکز اقتصادی و راسته بازارها، با ویژگی‌های متفاوت کاربری احداث شدند. نمـونـه‌های بسیار زیبـا وجالب تـوجه از معماری این گونه بـناها که در سرزمین پـهناور إیـران از کرانه‌های رود ارس تـا سـواحل خلیج فارس بـه یـادگـار مـانـده، مـعـرف ذوق هنـری و مـهارت مـعـمـاران، بنـایـان واستادکارانی است که در ادوار مختـلف و با توجه به نیازهای گونـاگون، باعلاقه فـراوان در طریق تحول، تکامل، زیبـائی و گسترش کاروانسراها به جان کوشیدند.

انواع کاروانسرا:

کاروانسراها به طور کلی به دو دستهٔ اصلی تقسیم می‌شوند:

کاروانسراهای درون شهری
کاروانسراهای برون شهری
کاروانسراهای ایران را می‌توان به گروه‌های زیر تقسیم بندی کرد:

کاروانسراهای کاملاً پوشیده منطقه کوهستانی
کاروانسراهای کرانه‌های پست خلیج فارس
کاروانسراهای حیاط دار مناطق مرکزی ایران
کاروانسراهای حیاط دار به انواع مختلف تقسیم بندی می‌شوند:

کاروانسراهای مدور
کاروانسراهای چند ضلعی حیاط دار
کاروانسراهای دو ایوانی
کاروانسراها با تالار ستون دار
کاروانسراهای چهار ایوانی
کاروانسراها با طرح متفرقه

نمایش بیشتر
نمایش کمتر

مشخصات فنی

  • ولفرام کلایس
  • محمد یوسف کیانی
  • انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور
  • 1373
  • اول
  • رحلی
  • گالینگور روکش دار
  • 788
  • تمام گلاسه
  • سفید
  • فارسی - انگلیسی
  • رنگی
  • مصور
  • ایران
  • خیلی تمیز
  • بدون مهر و نوشتار

نظرات کاربران

تا کنون نظری ارسال نشده است.

شما هم می توانید درباره این کالا نظر بدهید

فایل های دانلود