کتاب اول: نظامات مذهبی در جهان
مجموعه ای از مدارک و اکتشافات ثبت شده از اعمال، تفکرات و رویدادهای دینی بشر را از آغاز پیدایش انسانسایان تا شروع عصر باستان، ارائه می دهد، با وجود اینکه دوره ماقبل تاریخ عاری از هرگونه اسناد و متون مکتوب است و آثار دینی به جا مانده از آن همگی غیر مکتوب هستند و همچنین بر پایه نظریه‌ها و فرضیه هایی از منابع غیر مستقیم مثل یافته‌های پربحث و جدل باستان شناسی استوار هستند لذا تاریخ و رخدادشناسی ادیان به شکلی جدی از زمان اختراع خط یعنی حدود ۵۰۰۰ سال پیش در سرزمین‌های شرق نزدیک آغاز می گردد.خاور نزدیک یا شرق نزدیک به سرزمین هایی اطلاق می‌شود که در غرب آسیا مابین دریای مدیترانه و ایران واقع شده اند این عبارت جغرافیایی بیشتر برای باستان شناسان و تاریخدانان مصطلح می باشد، البته استفاده این اصطلاح در نزد روزنامه نگاران و سیاستمداران نیز کاربرد دارد. تاریخ ادیان دارای خط سیری است که به بررسی وقایع نگاری تطبیقی پیشامدهای مهم آیین‌های مختلف بشر در دوره‌های تعریف شده تاریخی و ماقبل تاریخی می پردازد.
گرایش به دین همواره در نهاد انسان بوده است. هیچگاه جامعه بدون دین در تاریخ وجود نداشته و هرچند افراد بی دین در جوامع بوده اند، هرگز اینها یک لایه قلمداد نمی شده اند و همواره انگشت شمار و در استثنا بوده اند.نفوذ دین در همه جوامع و دوام آن تا به امروز، خود نشانه فطری بودن دین در نهاد انسان است. اگر در گذشته از انسان به عنوان «موجود مستوی القامه » و «موجود اندیشه ورز» و «موجود ابزارساز» و «موجود سیاست پرداز» سخن می گفتند، امروزه یعنی در عصر موشک و ماهواره و رایانه از انسان به عنوان «موجود دین ورز» هم سخن می گویند.
این درست است که دین، بویژه در چند سده اخیر، بارها سکندری خورد و نقش بر زمین شد، اما سرانجام، افتان و خیزان، قد راست کرد و اینک، استوار و سرافراز، ایستاده است. و طرفه آنکه همانها که پس از رنسانس از فلاخن علم به دین سنگ پرتاب کردند و آن را از دایره زندگی بیرون نمودند، اینک فرزندانشان دین را قدر می نهند و بر صدر می نشانند. تازه این از نتایج سحر است و گزافه نیست اگر بگوییم قرن آینده را اگر باشد دین رقم می زند. آری به گفته آندره مالرو «قرن بیست ویکم یا قرن دین است و یا نیست ».
دین در تاریخ هم حربه ستمگران علیه ستمدیدگان و هم اسلحه ستمدیدگان علیه ستمگران بوده است. هم توجیه گر وضع اسفبار موجود و هم برهم زننده آن بوده است. هم موجب سکوت و سکون و هم مایه حرکت و اعتراض بوده است. هم ویرانگر علم و عقل و فرهنگ و هم گاهواره و پرورشگاه آن بوده است. و در یک کلام، هم انسان کش و هم انسان پرور بوده است. آری در کارنامه دین، هم آن و هم این به چشم می خورد.
کتاب دوم: میتولوژی اساطیر و افسانه ها
مجموعه ای از مدارک و اکتشافات ثبت شده از اعمال، تفکرات و رویدادهای دینی بشر را از آغاز پیدایش انسانسایان تا شروع عصر باستان، ارائه می دهد، با وجود اینکه دوره ماقبل تاریخ عاری از هرگونه اسناد و متون مکتوب است و آثار دینی به جا مانده از آن همگی غیر مکتوب هستند و همچنین بر پایه نظریه‌ها و فرضیه هایی از منابع غیر مستقیم مثل یافته‌های پربحث و جدل باستان شناسی استوار هستند لذا تاریخ و رخدادشناسی ادیان به شکلی جدی از زمان اختراع خط یعنی حدود ۵۰۰۰ سال پیش در سرزمین‌های شرق نزدیک آغاز می گردد.خاور نزدیک یا شرق نزدیک به سرزمین هایی اطلاق می‌شود که در غرب آسیا مابین دریای مدیترانه و ایران واقع شده اند این عبارت جغرافیایی بیشتر برای باستان شناسان و تاریخدانان مصطلح می باشد، البته استفاده این اصطلاح در نزد روزنامه نگاران و سیاستمداران نیز کاربرد دارد. تاریخ ادیان دارای خط سیری است که به بررسی وقایع نگاری تطبیقی پیشامدهای مهم آیین‌های مختلف بشر در دوره‌های تعریف شده تاریخی و ماقبل تاریخی می پردازد.
گرایش به دین همواره در نهاد انسان بوده است. هیچگاه جامعه بدون دین در تاریخ وجود نداشته و هرچند افراد بی دین در جوامع بوده اند، هرگز اینها یک لایه قلمداد نمی شده اند و همواره انگشت شمار و در استثنا بوده اند.نفوذ دین در همه جوامع و دوام آن تا به امروز، خود نشانه فطری بودن دین در نهاد انسان است. اگر در گذشته از انسان به عنوان «موجود مستوی القامه » و «موجود اندیشه ورز» و «موجود ابزارساز» و «موجود سیاست پرداز» سخن می گفتند، امروزه یعنی در عصر موشک و ماهواره و رایانه از انسان به عنوان «موجود دین ورز» هم سخن می گویند.
این درست است که دین، بویژه در چند سده اخیر، بارها سکندری خورد و نقش بر زمین شد، اما سرانجام، افتان و خیزان، قد راست کرد و اینک، استوار و سرافراز، ایستاده است. و طرفه آنکه همانها که پس از رنسانس از فلاخن علم به دین سنگ پرتاب کردند و آن را از دایره زندگی بیرون نمودند، اینک فرزندانشان دین را قدر می نهند و بر صدر می نشانند. تازه این از نتایج سحر است و گزافه نیست اگر بگوییم قرن آینده را اگر باشد دین رقم می زند. آری به گفته آندره مالرو «قرن بیست ویکم یا قرن دین است و یا نیست ».
دین در تاریخ هم حربه ستمگران علیه ستمدیدگان و هم اسلحه ستمدیدگان علیه ستمگران بوده است. هم توجیه گر وضع اسفبار موجود و هم برهم زننده آن بوده است. هم موجب سکوت و سکون و هم مایه حرکت و اعتراض بوده است. هم ویرانگر علم و عقل و فرهنگ و هم گاهواره و پرورشگاه آن بوده است. و در یک کلام، هم انسان کش و هم انسان پرور بوده است. آری در کارنامه دین، هم آن و هم این به چشم می خورد.
کتاب سوم: پیدایش فلسفه
مجموعه ای از مدارک و اکتشافات ثبت شده از اعمال، تفکرات و رویدادهای دینی بشر را از آغاز پیدایش انسانسایان تا شروع عصر باستان، ارائه می دهد، با وجود اینکه دوره ماقبل تاریخ عاری از هرگونه اسناد و متون مکتوب است و آثار دینی به جا مانده از آن همگی غیر مکتوب هستند و همچنین بر پایه نظریه‌ها و فرضیه هایی از منابع غیر مستقیم مثل یافته‌های پربحث و جدل باستان شناسی استوار هستند لذا تاریخ و رخدادشناسی ادیان به شکلی جدی از زمان اختراع خط یعنی حدود ۵۰۰۰ سال پیش در سرزمین‌های شرق نزدیک آغاز می گردد.خاور نزدیک یا شرق نزدیک به سرزمین هایی اطلاق می‌شود که در غرب آسیا مابین دریای مدیترانه و ایران واقع شده اند این عبارت جغرافیایی بیشتر برای باستان شناسان و تاریخدانان مصطلح می باشد، البته استفاده این اصطلاح در نزد روزنامه نگاران و سیاستمداران نیز کاربرد دارد. تاریخ ادیان دارای خط سیری است که به بررسی وقایع نگاری تطبیقی پیشامدهای مهم آیین‌های مختلف بشر در دوره‌های تعریف شده تاریخی و ماقبل تاریخی می پردازد.
گرایش به دین همواره در نهاد انسان بوده است. هیچگاه جامعه بدون دین در تاریخ وجود نداشته و هرچند افراد بی دین در جوامع بوده اند، هرگز اینها یک لایه قلمداد نمی شده اند و همواره انگشت شمار و در استثنا بوده اند.نفوذ دین در همه جوامع و دوام آن تا به امروز، خود نشانه فطری بودن دین در نهاد انسان است. اگر در گذشته از انسان به عنوان «موجود مستوی القامه » و «موجود اندیشه ورز» و «موجود ابزارساز» و «موجود سیاست پرداز» سخن می گفتند، امروزه یعنی در عصر موشک و ماهواره و رایانه از انسان به عنوان «موجود دین ورز» هم سخن می گویند.
این درست است که دین، بویژه در چند سده اخیر، بارها سکندری خورد و نقش بر زمین شد، اما سرانجام، افتان و خیزان، قد راست کرد و اینک، استوار و سرافراز، ایستاده است. و طرفه آنکه همانها که پس از رنسانس از فلاخن علم به دین سنگ پرتاب کردند و آن را از دایره زندگی بیرون نمودند، اینک فرزندانشان دین را قدر می نهند و بر صدر می نشانند. تازه این از نتایج سحر است و گزافه نیست اگر بگوییم قرن آینده را اگر باشد دین رقم می زند. آری به گفته آندره مالرو «قرن بیست ویکم یا قرن دین است و یا نیست ».
دین در تاریخ هم حربه ستمگران علیه ستمدیدگان و هم اسلحه ستمدیدگان علیه ستمگران بوده است. هم توجیه گر وضع اسفبار موجود و هم برهم زننده آن بوده است. هم موجب سکوت و سکون و هم مایه حرکت و اعتراض بوده است. هم ویرانگر علم و عقل و فرهنگ و هم گاهواره و پرورشگاه آن بوده است. و در یک کلام، هم انسان کش و هم انسان پرور بوده است. آری در کارنامه دین، هم آن و هم این به چشم می خورد.
کتاب چهارم: مه لانه زیو پولی نه زی، چگونه دین و جادو نظام اجتماعی را می سازد : توتم و تابو
کتاب چهارم : مه لانه زیو پولی نه زی، چگونه دین و جادو نظام اجتماعی را می سازد : توتم و تابو
مطالعه ادیان بدوی و ابتدایی عبارت است از مباحثی پراکنده و بسیار متشتت و مغشوش که به واسطه روایات جهانگردان، سیاحت نامه نویسان، کاشفان مناطق نامکشوف، مبلغان مسیحی و کشیشان، ودر این اواخر مردم شناسان و جامعه شناسان به ما باز رسیده است. این روایات و نوشته ها و اغلب نقل قول ها چه بسا که در موضوع واحدی متضاد بوده و برخلاف هم می باشند و این امر مولود و پدید شده عللی چند است:
مبلغان مسیحی و کشیشان چه بسیار که از روی تعصب قضاوت کرده و به دروغ و ناروا گزارش داده و چیز نوشته اند. اینان یا سعی کرده و کوشیده اند که دین و مذهب اقوام بدوی را پرتوی از مسیحیت جلوه دهند، و یا انسان های بدوی را در هیات حیوانی پست نمودار سازند. البته در میان این دسته بوده اند کسانی که پرتو حقیقت جویی و کاوش های علمی برمدار راستی و درستی و حق پویی درشان غلبه کرده و کوششی مبذول داشته اند تا با مطالعه یی بی طرفانه و منصفانه وضع فکری و دیانات و مذاهب بومیان را به همراه شواهدی از آداب، عادات، رسوم، افسانه ها،اساطیر، شعایر، قوانین،هنر و جنبه های سلوکی زندگی شان را فهم و تفهیم نمایند، اما این کسان بسیار انگشت شمار و نادر بوده اند.
از سویی دیگر اختلاف هایی است بسیار میان دانشمندان و علمایی که در باره بدویان به مطالعه و کاوش پرداخته اند و شاید یکی از علل عمده این اختلاف ها در مورد زبان بومیان و اقوام مختلف باشد. چون این دانشمندان هنگامی که اقدام به تحقیق و تتبع می نمایند، کلیه موفقیت شان در آغازین وحله عبارت است از آن که به زبان قوم و قبلیه یی به خوبی واقف شده و از زیر بو بم و چند و چون و تمام ریزه کاریهای آن آگاه گردند، و این در واقع امری است بسیار دشوار و توفیق در آن بعید می نماید.
همیشه زبان در مورد بیان افسانه ها و اساطیر و فولکور و داستان های مذهبی و ادای اصطلاحات رمزی که در دین و فلسفه بسیار است به نهایت پیچیده گی و ابهام و ارائه مفاهیمی چند و چند پهلو می گراید که اغلب اوقات حتا فهمش از برای متکلمان به همان زبان نیز بسیار دشوار و گاه ممتنع می نماید، چه به آن که کسی ابتدا به ساکن و در اندک مدتی تعلیم یافتن برای تکلم به آن زبان، به خواهد در باره افسانه ها، اساطیر، علوم رمزی، سحر و جادو و اصطلاحات آن قوم و متکلمان به آن زبان داوری و تحقیق نماید.
بنابراین علل است که دانشمندان به اختلاف و نقیض گویی دوچار می شوند. در باره بومیان و ادیان و مذاهب شان به تفرقه می گرایند، آنان را یک تا پرست، مشرک و خدایان گرامی، طبیعت پرست، بت پرست، ساحر و جادوگر و به بسیاری عناوین دیگر نام می برند...
کتاب پنجم: امریکا،اسکیموها،تمدن و فرهنگ سرخپوستان...
در مورد آمریکا، پیش از هر بحث و گفت و گویی، لازم است تا از چگونگی کشف آن، و کاشف اش سخن گفته شود.
قاره آمریکا با تمام تازگی و بی قدمتی اش، سرزمینی است بس کهن و دیرپای که در تمدن و فرهنگ به هیچ روی دست کمی از دیگر قاره ها ندارد. ساکنان اش در آغاز کشف از درجاتی متنوع در تمدن برخوردار بودند. در جزایر و جنگل ها و صحاری این قاره مردمانی زندگی می کردند با پوستی متمایل به سرخ که از قبایل ، عشایر و طوایفی گوناگون در مناطقی مختلف تشکیل می شدند. تمدن، فرهنگ و سطح زندگی این سرخ پوستان جنگل نشین و دشت نشین گاه پیشرفته و برجسته بود، و گاه در فرو مرتبه گی و دون پایه گی هم چون بدوی ترین سرنشینان جزایر حوزه اقیانوس کبیر بودند که در کتاب چهارم از آن یاد شد.
زندگی عموم این بدویان در ییلاق و قشلاق می گذشت. مردمی بودند خانه به دوش که مطابق با موقعیت فصل و زمان هر چند صباحی به سرزمینی کوچ می کردند. به کشاورزی کمتر می پرداختند و قلم عمده معاش شان از راه شکار ورزی تامین می گشت.
اما سرنشینان این قاره جدید منحصر به همین مردم و همین تمدن و فرهنگ نبود، بلکه در قسمت جنوب تمدن هایی عالی وجود داشت، تمدن هایی که شاید از برخی تمدن های برجسته کهن پیشرفته تر محسوب می شد. مردمی در این قسمت زندگی می کردند با فرهنگ و شهر نشین که دارای اکتشافات و اختراعات و صنایعی مهم بودند.
اوضاع سیاسی و اجتماعی شان در حد پیچیدگی و پیشرفت بود و آن چنان که ملاحضه خواهد شد در نجوم، ریاضیات و معماری در همان عصر کوس برابری با ملل بزرگ جهان می زدند.
