خاطرات و شرح زندگانی رجال سیاسی هر عصری از مهمترین منابع تاریخی آن عصر بهشمار میرود. منبعی که دربردارنده اطلاعات باارزش تاریخی و اجتماعی است که در کمتر کتاب تاریخی یافت میشود. مهدیقلی خان هدایت از معدود رجال معاصر ایران است که شرح وقایع زمان و خاطرات خود را در این کتاب با عنوان «خاطرات و خطرات» به رشته تحریر درآورده است. این اثر دربردارنده بخش زیادی از نظرات و آراء هدایت است. این کتاب به صورت نثر و در سالهای پایانی عمر هدایت، یعنی ۱۳۲۹هـ.ش نوشته شده است و از آن نظر اهمیت فراوانی دارد که آخرین دیدگاههای هدایت را درباره مسایل گوناگون به تصویر میکشد و تا حدود زیادی دیگر آثار وی را تحتالشعاع خویش قرار داده است. نکته مهمتر آنکه هدایت در سالهای پایانی عمر این کتاب را نوشته و چنانکه خود اشاره کرده، بدون واهمه و محافظهکاری سیاسی، دست به نگارش آن زده است.
خاطرات و خطرات کتابی است شامل خاطرات و شرح زندگانی مهدیقلی هدایت (مخبرالسلطنه) از رجال اواخر دوران قاجار تا اوایل دوران پهلوی که به نثر نوشته شده است. مطالب این کتاب از آن جهت ارزشمند است که نویسنده پنجاه سال در صحنهٔ سیاسی ایران حاضر بوده، مدتی به عنوان رئیس الوزرا کار کرده و در کابینههای متعددی شرکت داشته است. روایت کتاب در ۲۱ مهر ۱۳۲۹ خورشیدی پایان میپذیرد.
طولانی ترین دوران نخست وزیری در دوره رضاشاه را مهدی قلی خان مخبرالسلطنه ی هدایت داشته است. وی که به مدت ۶ سال از ۱۳۰۶ تا ۱۳۱۲ عهده دار این منصب بوده خاطرات خود را از دوران سلطنت هفت پادشاه قاجار و پهلوی تحت عنوان خاطرات و خطرات به رشته ی نگارش در آورده است. تصویری که هدایت از خود در این کتاب نشان می دهد با آنچه در کارنامه ی سیاسی او دیده شده متفاوت و بعضاً متضاد است. او در این کتاب خود را فردی ضد بیگانه و مخالف استبداد و برخی اصلاحات رضاشاهی نشان می دهد اما کارنامه ی سیاسی او چیز دیگری نشان می دهد. بررسی این کارنامه و روشن ساختن بعضی از تعارضات در نوشته های مخبرالسلطنه موضوع این مقاله است. در نوشته ی حاضر کوشش می شود تا با استفاده از برخی منابع و مآخذ بر مبنای روش تحقیق کتابخانه ای به بررسی مسئله شخصیت مخبرالسلطنه ی هدایت و رای آنچه وی در خاطراتش به آن اشاره کرده پرداخته شود.