فرهنگ بهدینان

مصور

استاد ابراهیم پورداود در پیشگفتار این فرهنگ در این باره نوشته‌اند: «جای شادمانی است که یکی دیگر از لهجه‌هایِ کهنسال مرزوبومِ ما، گردآوری شده، به دسترس همگان گذارده می‌شود. این نامه که چندین هزار واژه‌یِ زرتشتیان ایران را دربردارد، به درخواستِ نگارنده‌یِ این پیشگفتار گردآوری شده و به خواهشِ نگارنده «فرهنگِ بهدینان» نامیده شده است.بهدینان یا پیروان آیین بهی از هر کجای ایران که باشند، خواه از کرمان و یزد و خواه از تهران و آبادان، لهجه‌یِ مخصوص به خود دارند، چنانکه هم کیشان آنان، پارسیان، در هر جایِ هند که باشند به زبانِ گجراتی که یکی از زبانهایِ آریایی رایجِ هند است گویا هستند.…

خود زرتشتیانِ ایران لهجه‌ای را که در میانِ خود، در گفت‌وگویِ با همدیگر، به کار برند دری خوانند، اما این نام به هیچ روی درست نیست و ممکن است مایه‌یِ اشتباه شود، زیرا دری آن چنان که پیشینیان نوشته‌اند و امروزه در زبان ادبی ما شناخته و دانسته شده پیوستگیِ خاصی با  لهجه‌یِ زرتشتیانِ ایران ندارد. اکنون این نام (دری) به زبان فصیح و ادبیِ فارسی برازنده‌تر است تا به یکی از لهجه‌هایِ بومیِ گروهی.»

این کتاب که چندین هزار واژه زرتشتیان ایران را در بردارد، به درخواست استاد «ابراهیم پورداود» گردآوری شده و نام «فرهنگ بهدینان» را گرفته است. «بهدینان» یا پیروان «آیین بهی»، از هر کجای ایران که باشند، خواه از کرمان و یزد وخواه از تهران و آبادان، لهجه مخصوص به خود دارند، چنان که هم کیشان آنان، «پارسیان»، در هر جای هند که باشند، به زبان گجراتی، که یکی از زبان های آریایی رایج هند است سخن می گویند. چون مناطق کرمان و یزد، هر یک مانند بسیاری از مناطق دیگر ایران، دارای لهجه ای است و یا واژه های مخصوص به خود دارد، این است که در هر یک از دو لهجه زرتشتیان کرمان و یزد که هر دو در این کتاب یاد شده، یک رشته واژه دیده می شود که در دیگری نیست.

 

جای شادمانی است که یکی دیگر از لهجه های کهنسال مرز و بوم ما ، گرد آوری شده ،به دسترس همگان گذارده می شود. این نامه که چندین هزار واژه زرتشتیان ایران را در بر دارد ،به درخواست نگارنده این پیش گفتار گرد آوری شده و به خواهش نگارنده فرهنگ بهدینان نامیده شده است. گویشهایِ ایرانی پشتوانه‌ای سترگ برای زبانِ پارسی‌اند و اگر روزی فرهنگی همه‌سویه برای زبانِ پارسی نوشته شود آن فرهنگ باید بر بنیاد فرهنگهایِ گویشهایِ گوناگونِ ایرانی نیز باشد. یکی از این گویشها گویشِ بهدینانِ یزد و کرمان است که خودِ ایشان آن را گویشِ «دری» ‌خوانند


جمشیدسروش سروشیان،

(زاده :۱۲۹۳ خورشیدی- درگذشت: ۱۳۷۷ خورشیدی) نویسنده، تاریخدان، زبانشناس، کتابشناس و اوستاپژوه ِ برجستهٔ زرتشتی است که مدت‌ها موبدی زرتشتیان کرمان را برعهده داشت و ضمن تدوین ده‌ها عنوان کتاب، از جمله کتاب برجسته و ماندگار فرهنگ بهدینان، خدمات شایان ذکری به تاریخ و فرهنگ و ادبیات باستانی ایران، به ویژه آئین آباء و اجدادیش (دیانت زرتشت)نمود.



۱ زندگی
۲ آثار
۳ جستارهای وابسته
۴ منابع
۵ پیوند به بیرون

زندگی

«جمشید سروش سروشیان»، در روز هفدهم آبانماه سال ۱۲۹۳خورشیدی برابر با سال ۱۲۸۳یزدگردی در شهر کرمان، پا به عرصهٔ وجود گذاشت. وی پس از طی دوران کودکی، نخست به مدرسهٔ پسرانهٔ زرتشتیان در کرمان رفت و مراحل بعدی آموزش خویش را، نخست در مدرسهٔ روزانه‌ای که میسیونرهای مسیحی در کرمان تأسیس کرده بودند و سپس در مدرسه‌ای شبانه‌روزی وابسته به انجمن مرسلین کلیسا، واقع در اصفهان ادامه داد. وی که به یکی از قدیمی‌ترین و ریشه دارترین خانواده‌های زرتشتی کرمان تعلق داشت، مطالعات ژرف خود در باب دیانت نیاکان خود و تمدن باستانی ایران را، از سنین جوانی آغاز نمود و همین موجبات آشنایی و همکاری‌های بعدی او با دانشمند برجستهٔ اوستاپژوه، یعنی ابراهیم پورداوود را فراهم ساخت. «سروشیان» با شاهنامه ی فردوسی انس و الفتی شگرف داشت و بخش‌های عظیمی از شاهنامه را از حفظ کرده بود و به مناسبت در گفته‌ها و نوشته‌های خود بدان استناد می‌جست.

وی زندگی خویش را از راه کشاورزی و باغداری می‌گذرانید و مناعت طبعی عجیب داشت. طوریکه درب منزل او واقع در محلهٔ زریسف کرمان، همواره به روی محققین و پژوهشگران و سایر علاقه‌مندان به تاریخ ایران باستان و دیانت زرتشتی گشوده بود و او ضمن پذیرایی از افراد انبوهی از اطلاعات ناب تاریخی، فرهنگی، ادبی و... را بدانان می‌آموخت و از چشمهٔ «اوستا» و «شاهنامه» سیرابشان می‌کرد.

سرانجام وی در طی آخرین سفری که به قصد دیدار با فرزندانش از «کرمان» به «تهران» کرده بود، در این شهر دچار حملهٔ قلبی گردید و در روز دهم اسفندماه سال ۱۳۷۷ خورشیدی درگذشت. جسد او، به زادگاه و شهر آباء و اجدادیش کرمان (که بسیار مورد علاقهٔ او بود) منتقل و در گورستان زرتشتیان این شهر دفن گردید.

آثار

فرهنگ بهدینان، اثری که «سروشیان» را بیشتر به واسطهٔ همین کتاب می‌شناسند و مشتمل بر واژه نامهٔ گویش یا زبان دری زرتشتی است.
سوادآموزی و دبیری در دین زرتشت
به یاد پیر مُغان
روشنائی بخش
تاریخ زرتشتیان کرمان در چندصدسال اخیر
پندنامهٔ محمّد (ص) دربارهٔ رفتار با مردم مغلوب
شاهنامهٔ هخامنشیان
پاک تن
آب، گرمابه و پاکیزگی نزد زرتشتیان
کتاب چاشت