مصور - نقشه
مباحث تاریخی،جغرافیائی،اجتماعی،مذهبی،وصف آتشگاه منطقه کوهستانی ری باستان و طهران کنونی
آذر پسر اهورا مزدا را می‌ستاییم، تو را ای آذر پاک ... همه آتش‌ها را می‌ستاییم...
اوستا
موضوع كتاب به كوهستان‌هاى اطراف رى قديم، آبادى‌ها، مردم، مذهب، گويش، آداب، رسوم، مثل‌ها و واژه‌هاى آنان مربوط مى‌شود. حدود منطقه مزبور از جنوب كوه بى‌بى شهربانو (شمال غربى ورامين) و از شمال نور مازندران و از شرق دماوند و از غرب دره كرج است...
ایرانیان زردشتی آتشگاه‌های خود را بر فراز بلندی‌ها و قله‌ها برمی‌افروختند. جایی که به سبب سختی راه در حمل مصالح ساختمانی و نیز سطح کم برای احداث بنا فقط امکان برپایی بنای آتشگاه (آتشکده= آدران) بود، نه چیزی افزون بر آن. حال آنکه هر آتشگاهی بنا به ضرورت آیینی، روحانیون، موبدان و خدمتگزارانی داشت که نیاز به تامین محل زندگی برای ایشان بود. اغلب در نزدیک‌ترین مکان مناسب به فاصله‌ای معقول از آدران خانه‌هایی برای سکنان موبدان اختصاص می‌یافت که محل گرد آمدن آنها را آدریان می‌خواندند. آدریان در حقیقت محل تجمع آذربانان =(موبدان و...) و کسانی که به خدمت آذر (آتش) در می‌آمدند، بوده است.
آدران یکی از آتشگاه‌های گستره تهران است به روزگار ساسانی و بر فراز قله‌ای با بیش از سه هزار متر ارتفاع از سطح دریا در غرب آبادی شکراب و شرق شهرستانک و شمال توچال واقع بوده که اکنون‌آثار خراب شده بقای آن در محل باقی است. به روزگار آبادانی آدران قصران، روحانیون خدمتگزار آن در آبادی شکراب سکنی داشتند، یعنی این آبادی <آدریان> آدران قصران بوده است....
در جامعه دانشگاهی و در میان قاطبه محققان ایرانی، نام بلند دکتر حسین کریمان نامی آشنا و معزز است. او عمر دراز و پر برکتی را وقف تعلیم به جوانان کشور خویش کرد و اوقات عظیمی را نیز صرف پژوهش در عرصه های مختلف علوم انسانی نمود. آثار ارزنده وی در بخش فعالیت علمی مشهود است. اهل قلم، استاد فقید را به عنوان مولف کتاب گران قیمت «ری باستان» و ... می شناسند.
تحقیقات وزین و ارزنده و کم نظیر وی معرف سبک کار و شیوه پژوهش و روح متجسس و دقیق او در این آثار است و بی‌گمان حاصل روزگاران مدید و طولانی فعالیت‌های علمی آن بزرگ محسوب می شود. به اضافه که استاد در تداوم همان مطالعات، تتبعات ارجمند دیگری نیز به عمل آورد و کتاب نفیس «رودبار قصران» و پیشینه تاریخی تهران و «زندگی زیدبن علی (ع) » را تالیف کرد که از آن میان، کتاب اخیر برنده جایزه بهترین تالیف تاریخی سال شد و افتخار علمی دیگری آفرید.
وی قریب ده سال و بلکه بیشتر با دانشمند بزرگ معاصر «استاد بدیع الزمان فروزانفر» همکاری نزدیکی داشت و در کنار چندتن دیگر از زبدگان نامی دانشگاه تهران، مسئولیت تدوین و تصحیح مجلدات مثنوی شریف را عهده‌دار بود. بی شبهه افسوس عظیم آنست که با مرگ نا بهنگام روانشاد فروزانفر این مهم ناتمام ماند.
دکتر کریمان اجد از مراتب علمی بی بدیل خود، انسان اخلاقی والامقامی بود که سزاوار است از دیدگاه‌های دیگری چون یک معلم شایسته، شریف و یک همکار بزرگ و بافضیلت دانشگاهی مورد اعتنا واقع شود. در این زمینه وی به تمام معنا، عالم عامل و ایرانی هوشیار و مسلمان راسخ العقیده‌ای بود که به هر آن چه می‌گفت عمل می‌کرد و نیکو سرشت و پارسا می‌نمود
حسین کریمان نویسنده، استاد دانشگاه و ادیب. در سال ۱۲۹۲ خورشیدی در حومهٔ تهران (رودبار قصران) به دنیا آمد. تحصیلات ابتدائی و متوسطه را در تهران به پایان برد. از سال ۱۳۱۵ تدریس خود را در مدارس تهران مانند حافظ، منوچهری، ایمان و اتحاد آغاز کرد. در سال ۱۳۲۴ موفق به دریافت لیسانس در رشته ربان و ادبیات فارسی از دانشسرای عالی شد. در همین سال به قم رفت و تحصیل و تدریس خود را در دبیرستان حکیم نظامی این شهر آغاز کرد. در طول اقامت در قم به فراگیری علوم اسلامی در حوزه علمیه قم پرداخت. در سال ۱۳۳۵ دوره دکتری خود در رشته زبان و ادبیات فارسی را به پایان رساند و از سال ۱۳۳۹ به تدریس در دانشگاه شهید بهشتی (ملی سابق) پرداخت و تا پایان عمر بدان مشغول بود. دکتر حسین کریمان در ۲۰ آذر ۱۳۷۲ در سن هشتاد سالگی به سبب سکتهٔ قلبی درگذشت و در شهر قم به خاک سپرده شد.
دکتر کریمان از مؤلفان «دائرةالمعارف تشیع» بود از آثار وی: «جغرافیای شهرستان قم»؛ «طبرسی و مجمع البیان»، در دو مجلد؛ «ری باستان»، در دو مجلد؛ «قصران»، در دو مجلد؛ «آثار بازمانده از ری»؛ «تهران در گذشته و حال»؛ «سیره و قیام زید بن علی»؛ «فرهنگ نویسی در ایران»؛ «جغرافیای دره رودبار» و «پژوهشی در شاهنامه» است. علاوه بر اینها بیش از هشتاد مقاله و رساله در موضوعات دینی و علمی و ادبی و تاریخی نوشته‌است.او برای نگارش کتاب سیره و قیام زیدبن علی (ع) برگزیدهٔ چهارمین دورهٔ کتاب سال ایران شد
