این نوشته، گزارشی از بزرگترین مجموعه نویافته سنگ نگاره های حکاکی شده صخره ای و نشانه های نمادین ما قبل هیروگلیف در ایران و آسیاست. اهمیت این مجموعه نه در بزرگی اندازه نگاره ها، بلکه به خاطر پهنه کار، کثرت تصاویر، تکرار نمادها و تنوع بسیار از لحاظ مضمون و صحنه های کمیاب و یا حتی منحصر بفرد در نقاشی های پیش از تاریخ آدمی است. تصاویر پستانداران، پرندگان و از جمله برخی پستانداران منقرض شده در سطح ملی و محلی، ابزارهای گوناگون شکار و برخی ابزارهای ناشناخته، و در یک مورد، شباهت حیرت انگیزی که بین یکی از این نقوش با تصاویر غار سه برادر ( TTOIS - FTC TCS) در فرانسه وجود دارد و همچنین مضامین جانوری و شکار که به سبک های گوناگون، بارها وبارها و گاه بر روی هم تکرار شده اند، به طورکلی می توانند پرتوی بر زندگی پیش از تاریخ و دوران تاریخی آدمی در این منطقه بیفکنند و باستان شناسان، مردم شناسان، مردم شناسان پیش از تاریخ، زبانشناسان، تاریخ نویسان هنر و اختراع و ابزارسازی، جغرافی دانان و بوم شناسان را بکار آیند. تشریح یک کتیبه پهلوی و چند کتیبه عربی و فارسی موجود در این مجموعه سنگ نگاره ها، در این گزارش مستثنی شده و در نوشتاری دیگر بدانها پرداخته شده است.
This article is a report of the newly found collection of rock engravings, including drawings and symbols, belonging to pre-hieroglyph era. This collection is the largest ever found rock engravings in Asia and Iran. The importance of this collection is not in the size of the pictures, hut in the great number of the drawings and the repetition of the symbols, and their great variability in terms of content, rare scenes, and unique pre-historic images. The pictures include drawing of mammals- some already extinct in the region- birds, hunting tools, and unknown devices. Overall, they can shed some light on the pre-historic life of man in this region or the world. Definitely'! the findings will be very interesting to and useful for archeologists, anthropologists, linguists, historians of arts and inventions. geographers, and ecologists.
درباره مطالب مربوط به قدمت این آثار و به طور کلی تاریخ‌نگاری این نقوش هم می‌توان بسیار سخن گفت، تاریخ نگاری چنین آثاری از جمله پیچیده‌ترین انواع تاریخ نگاری در دنیای باستانشناسی است و ابزارها و تخصص‌های ویژه خود را نیاز دارد، در این کتاب به نظر می‌رسد مؤلف محترم به اندازه کافی از این ابزارها و تخصصها بهره نبرده است. و آخرین نکته اینکه تصویر شماره 10(ص 235)یکی از تصاویر نمادین دیگری است که سابقه آن در فرهنگ ایران شاید از همه نقوش حیوانی بیشتر باشد، اما نکته‌ای که در اینجا بیش از هر چیز جالب توجه می‌کند، سبک خاصی است که در ارایه این تصویر به کار گرفته شده است، این سبک در واقع صورت استلیزه شده بز کوهی است که بدنش از خطوط صاف و منقطع که به صورت دو مثلث متساوی‌الاضلاع که از رأس به هم دیگر متصل شده‌اند و شاخصهایی کاملا هلالی شکل و یک دم کوتاه سر بالا و پاهای مستقیم در حال سکون دراند. در این مجموعه‌ها به طوری که تصاویر ارایه شده نشان می‌دهد، نه تنها نقش بز کوهی از نظر کمیت در بالاترین سطح قرار دارد، بلکه نقوش ارایه شده این حیوان به خصوص تماما به صورت یک شکل(با یک سبک)ارایه نشده‌اند، بنابراین با طبقه‌بندی انواع سبکهای به کار رفته و مطالعه پیشینه هر یک از این سبکها شاید بتوان به واقعیتهای بیشتری حاکی از قدمت این آثار پی برد."
