مروری بر کتاب
مرحوم سید عبدالرحیم خلخالی در اواخر قرن دوازدهم هجری قمری در 1290 هجری قمری در زاویه سادات خلخال بدنیا آمد.تحصیلات مقدماتی را در زادگاه خود بپایان رساند و برای ادامه تحصیل عازم رشت شد و سالیان دراز در رشت به تحصیل زبان و ادبیات فارسى و عربى و فقه و اصول و فلسفه مشغول بود.
خلخالی به حافظ ارادت خاصى داشت. یکى ازمهمترین اقدامات او اولین چاپ انتقادی دیوان حافظ بود که از روی قدیمیترین دیوان حافظ که گویا سى و پنج سال بعد از وفات حافظ کتابت شده بودو در اختیار آن مرحوم بود پس از تصحیح منتشر کرد و تا چندین سال دیوان حافظ چاپ خلخالی از معتبرترین چاپهای این کتاب بود.
متن زیر مقدمه بهاءالدین خرمشاهی بر این کتاب است:
صدها تصحیح و طبع از دیوان حافظ در طی دویست سالی که از چاپ اول آن می‌گذرد، انتشار یافته است؛ و نزدیک به یکصد نسخه خطی با قدمت قابل ملاحظه (تا قرن دهم هجری) از آن در کتابخانه‌ها و مجموعه‌های شخصی محفوظ است. در این میان نسخه خلخالی، یعنی نسخه‌ای که به نام نخستین صاحب صاحبنظر آن، شادروان عبدالرحیم خلخالی به همت خود ایشان به چاپ رسیده و اصل نسخه اکنون نزد فرزند فرزانه ایشان آقای شمس‌الدین خلخالی به یادگار محفوظ مانده است، به گفته بسیاری از صاحبنظران نسخه‌ای است که از نظر داشتن مزایای بسیار، منحصر به فرد است و در میان یکصد نسخه خطی که حدس می‌زنیم محفوظ مانده باشد.
هیچ کدام از نظر مجموعه دقت، قدمت و صحت به پای آن نمی‌رسد.این یک برآورد عادی نیست قولی است که این بنده به گوش خود از حافظ شناسان نامدار زمانه استادان دکتر سلیم نیساری، دکتر محمدرضا جلالی نایینی و هوشنگ ابتهاج (ه.ا.سایه) شنیده‌ام.
