ملا پریشان سرایندهٔ عارف لک زبان سدهی چهارده و پانزدهم میلادی است[۴] (مصادف با نیمه دوم قرن هشتم هجری) که در دلفان یا دینور زندگی میکرده است بسیاری از منابع او را از قوم لُر میدانند اشعار وی به زبان لکی است دایرةالمعارف اسلامی زبان اشعارش را لری و لکی میداند. او یکی از مشاهیر مردم لر در حوزه ادب عرفانی محسوب میشود. اشعار وی دارای وزن هجایی هستند. سید خلیل عالینژاد و گروه مستور از جمله کسانی هستند که اشعار وی را در موسیقی خود به کار بردهاند. دیوان او در سال ۱۹۱۶ برای اولین بار در کرمانشاه چاپ شدهاست.
اکثر محققان زادگاه او را دینور دانستهاند. برخی دیگر او را از قوم لر ایل قیاسوند و اهل سلسله و دلفان بهشمار آوردهاند، ملاپریشان اشعار خود را به زبان زبانلکی و گورانی سروده است. دایرةالمعارف اسلامی وی را به عنوان شاعران نام دار قوم لر معرفی می کند بسیاری از منابع اورا ازقوم لر میدانند
در دیوان شعر نورعلی بن علی مردان بیرانوند، نام ملا پریشان با پسوند حسنوند ذکر شدهاست.
ژ الوار کوه حق پیدا میو |
|
یا من فیالجبال، خزائنهُ |
ملاپریشان در اشعارش، هم به لُر بودن و هم به کُرد بودنش اشاره دارد که شاید به خاطر حفظ رابطه میان مردم کرمانشاه و لرستان باشد که دارای اشتراکات فرهنگی و اجتماعی زیادی با یکدیگر هستند:
هَر چَن ماوِرْدِم دَلیل ژَ قُرآن | مَوات یا لا نَدر کُرد یُخدُر ایمان
البته درک اشعار ملا پریشان برای کسانی که به گویشهای لکی و کردی آشنا نیستند، مشکل است.
برخی نیز من جمله زیباجویی ملا پریشان را اهل دینور میدانند. اسفندیار غضنفری امرایی گردآورنده دیوان ملا پریشان بر طبق این شعر وی را هم دوره شیخ رجب بُرسی میداند؛ و میگوید با توجه به معاصر بودند وی با شیخ رجب بررسی استنباط میشود وی در قرن هفتم یا هشتم میزیستهاست. ملا پریشان یکی از شاعران متعصب نهضت حروفیه است. عقاید حروفیه در اشعارش نمایان است.
وَ اَو گِشت قُرصی، شیخ رجب برسی |
|
ده وحدت حرفی، اَو ده مِه پرسی |
پنجاه سال طریق خدمتم گذاشت |
|
غیر ژَ یَک رشته، جربزه نداشت |
و ترسَ سِلمی و سِلمَ تِرسِی |
|
یَسَه ماهیت شیخ رجب لوری |