موزه اِرمیتاژ، آرمیتاژ یا هِرمیتاژ (به روسی: Госуда́рственный Эрмита́ж) واقع در سن پترزبورگ روسیه، با ۳ میلیون اثر هنری (که البته همه بهطور همزمان نمایش داده نمیشوند)، یکی از بزرگترین موزههای جهان و از قدیمیترین نگارخانههای هنری و موزههای تاریخ و فرهنگ بشری در جهان است.
مجموعهٔ عظیم ارمیتاژ در چهار بنا به نمایش گذاشته شدهاست. بنای اصلی، کاخ زمستانی نام دارد و در گذشته محل سکونت رسمی تزارهای روسیه بوده است. موزهٔ ارمیتاژ شعبههایی بینالمللی در آمستردام، لندن و لاس وگاس نیز دارد. از جمله هنرمندانی که آثارشان نقاط قوت مجموعهٔ هنر غرب در موزهٔ ارمیتاژ هستند، میتوان به میکلآنژ، لئوناردو دا وینچی، پیتر پل روبنس، آنتونی فان دیک، رامبرانت، آگوست رودن، کلود مونه، پل سزان، ونسان ون گوگ، پل گوگن و پابلو پیکاسو اشاره کرد.
البته این موزه مجموعه آثار متعددی دارد که از جملهٔ آنها میتوان به نشانها، لباسها و جواهرات سلطنتی، مجموعهٔ متنوعی از جواهرات ساختهٔ فابرژه[۲] و بزرگترین کلکسیون موجود در جهان از طلای باستانی متعلق به اروپای شرقی و آسیای غربی اشاره کرد.
در سال ۱۷۶۴، کاترین کبیر با خرید بیش از دویست نقاشی در اروپا، جمعآوری این مجموعهٔ مشهور را آغاز کرد. سفرای روس در پایتختهای بیگانه مأمور یافتن بهترین مجموعههای هنری ارائه شده برای فروش [مانند مجموعههای برول[۳] سیاستمدار ایالت زاکسن آلمان، کروزا،[۴] کلکسیونر فرانسوی و نگارخانه والپول[۵] در انگلستان] بودند. کاترین کبیر؛ نگارخانهٔ خود را «گوشهٔ عزلت یا خلوتگاه» خود (my hermitage) مینامید، زیرا تنها افرادی انگشتشمار اجازهٔ ورود و تماشای آثار موجود در آن را بهدست میآوردند.
او در یکی از نامههای خود با تاسف چنین گفتهاست: «تنها من و موش ها میتوانیم تمام این [زیباییها] را تحسین کنیم.» کاترین تئاتر خصوصی خود را که طی سال های ۱۷۸۳-۱۷۸۷ در نزدیکی گالری ساخته شده بود، نیز ارمیتاژ مینامید.
امپراتریس الیزابت، طی حکمی در سال ۱۷۴۵، دستور داد که از آن پس گربهها، گنجینهٔ موزهٔ ارمیتاژ را در برابر موشها محافظت کنند.[
به تدریج، کلکسیونهای سلطنتی با آثار باستانی و فرهنگی یونان و سیت که در طی حفاریهای انجام شده در پرشچپینا،[۷] دره پازیریک و دیگر مقابر باستانی که در جنوب روسیه یافته شده بود، غنیتر شد. به این ترتیب ایجاد یکی از غنیترین مجموعههای طلای باستانی آغاز شد. این مجموعه اکنون شامل بخش قابل توجهی از گنجهای تروا است که توسط هاینریش اشلایمن[۸] کشف و از زیر خاک خارج شد و در سال ۱۹۴۵ توسط ارتش سرخ از موزهٔ برلین ضبط شد.
تزار نیکولاس اول برای جای دادن مجموعهٔ در حال توسعهٔ عتیقهجات یونان، روم و مصر از معمار سبک نئوکلاسیک آلمانی به نام لیو فون کلنز[۹] خواست تا بنای موزهٔ عمومی را طراحی کند. این بنا که در سال ۱۸۵۲ برای بازدید عموم گشوده شد، به احتمال بسیار اولین گالری در اروپای شرقی است که از ابتدا به همین قصد طراحی و ساخته شدهاست.
همچنان که تزارهای روس به توسعهٔ مجموعهٔ هنری خود مشغول بودند، آثار متعددی از داوینچی، یان ون ایک و رافائل در ایتالیا خریداری شدند. بزرگترین مجموعه آثار رامبرانت در جهان نیز متعلق به موزهٔ ارمیتاژ است.