اثر حاضر، پژوهشی است در تاریخ یکصد ساله اخیر آذربایجان ایران، به‌ویژه نهضت خودمختاری در این سرزمین .مباحث کتاب در شش فصل با این عناوین تنظیم شده است1 : تبار آذربایجانی‌ها2 . پیدایش نهضت خودمختاری آذربایجان3 . سلطنت رضاشاه :یک کشور، یک ملت4 . پیدایش دوباره نهضت خودمختاری آذربایجان5 . حزب دموکرات آذربایجان6 . حکومت خودمختار آذربایجان .پیوست کتاب، نیز شامل ((تصویب‌نامه دولت آقای قوام))، ((جریان مذاکرات پیشه‌وری در تهران)) و همانند آن است .صفحات پایانی به یادداشت‌ها و فهرست اعلام اختصاص دارد.
