شیخ صفی الدین اردبیلی، عارف بزرگ و نامدار قرن هفتم و هشتم هجری، از چهره های درخشان عرفان و معنویت و از عالمان برجسته و عارفان وارسته ای است که با رویکردی اجتماعی به عرفان ، تاثیر فراوانی بر فرهنگ و تمدن ایرانی - اسلامی نهاده و نقش مهمی در تاریخ ایفا نموده است .
آموزه های معنوی شیخ صفی الدین اردبیلی که همچون بسیاری از علما و عرفای بزرگ این سرزمین ، ریشه در شریعت نبوی و تعالیم اسلامی دارد، میراث معنوی گرانقدری محسوب می شود که در بحران معنویت امروز جهان می تواند راهگشای کسب معرفت و راهنمای رسیدن به حقیقت باشد.
مقدمه ● فصل اول: از تولد تا سلوک ● در آستانه تولد ● اجداد و نیاکان ● از کودکی تا جوانی ● مروری بر تعریف عرفان و تاریخچه آن تا زمان شیخ صفی ● صفی الدین در وادی عرفان ● سفر به شیراز ● فصل دوم: تربیت نزد شیخ زاهد ● نخستین دیدار ● آشنایی با شیخ زاهد ● تربیت و سلوک در نزد استاد ● در مسیر رشد و ترقی ● فصل سوم: دوران ارشاد ● بعد از وفات شیخ زاهد ● مهاجرت به اردبیل ● افزایش مریدان و توسعه زاویه ● ارادت شاهان و امیران ● زندگی روزانه شیخ ● اخلاق شیخ ● فصل چهارم: ویژگی های مکتب عرفانی شیخ صفی ● دفاع از عرفان اصیل و مبارزه با انحرافات صوفی نمایان ● توبه، اولین گام طریقت ● تلقین ذکر ● خرقه ● عمل به فرائض دینی و پایبندی به شریعت ● خودسازی و تهذیب نفس ● کسب و کار و اهمیت روزی حلال ● فقر ● ترجیح عمل بر علم ● پرستش عاشقانه و شورانگیز ● ضرورت شیخ و ویژگی پیران راستین ● شطح و طامات و کرامات ● عرفان اجتماعی ● فنا و بقا ● فصل پنجم: سرانجام شیخ صفی و طریقتش ● وفات شیخ صفی ● جانشینان و نوادگان شیخ ● فصل ششم: گزیده ای از سخنان شیخ صفی الدین اردبیلی ● در تحقیقاتی که بر آیات کلام الله فرموده است ● تحقیقاتی که شیخ بر چندی از احادیث و سؤالات فرموده است ● تحقیقاتی که شیخ صفی بر کلمات مشایخ فرموده است ● تحقیقاتی که شیخ صفی الدین بر ابیات فرموده است ● در بعضی از کلمات منثوره شیخ صفی الدین ● گزیده ای از سخنان شیخ به نقل از کتاب «المناقب» («البویوروق») ● گزیده ای از سخنان شیخ صفی الدین به نقل از رساله «دل» ● گزیده ای از سخنان شیخ صفی به نقل از رساله «مزکی النفوس» ● حکایت ● قناعت و توکل ● فواید عزلت ● کتاب نامه
شیخ صفی‌الدین اردبیلی عارف بزرگ قرن هشتم هجری، از ستارگان درخشان آسمان عرفان و معنویت و از آخرین نسلِ مشایخ وارسته‌ای است که متأسفانه با وجود جایگاه مهم و تأثیر انکارناپذیر وی در تاریخ عرفان، آن‌گونه که باید و شاید، شخصیت و اندیشه‌های متعالی او در بین مردم شناخته نشده است.
در چنین شرایطی که منابع مکتوب چندانی برای معرفی دقیق و مستند زندگی و مکتب معنوی شیخ صفی وجود ندارد، امیر رجبی نویسنده و محقق حوزه ادبیات عرفانی، پس از چند سال مطالعه و پژوهش در مورد زندگی و تعالیم عرفانی شیخ صفی‌الدین اردبیلی، کتاب «شرح صفا» را به رشته تحریر درآورده و منتشر کرده است.
رجبی در فصل اول کتاب، ضمن معرفی اجداد و نیاکان شیخ صفی‌الدین اردبیلی و سابقه تاریخی این خاندان، به مرور دوران کودکی و جوانی وی می‌پردازد. در فصل دوم، شیوه‌های تربیت و مراحل سلوک عرفانی او در نزد استادش شیخ زاهد گیلانی مورد بحث قرار می‌گیرد و فصل سوم کتاب به ماجراهای دوران ارشاد شیخ صفی‌الدین در اردبیل اختصاص دارد. در دو بخش آخر همین فصل، نمایی از زندگی روزانه شیخ و خصوصیات اخلاقی و رفتاری او ارائه می‌شود.
در فصل چهارم کتاب، ویژگی‌های مکتب عرفانی شیخ صفی و نظریات و تعالیم معنوی او براساس حکایت‌ها و سخنانش مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد و فصل پنجم کتاب شرح صفا، پایان زندگی شیخ صفی و سرنوشت نوادگان و جانشینانش تا شاه اسماعیل صفوی و تشکیل حکومت صفوی را به اجمال مرور می‌کند. فصل پایانی کتاب نیز به گزیده‌ای از سخنان شیخ صفی‌الدین اردبیلی در مورد تفسیر آیات قرآنی و احادیث و شرح موضوعات و اشعار عرفانی اختصاص یافته است.
در این کتاب، نویسنده ضمن استفاده از کتاب «صفوه الصفا» و سایر منابع تاریخی و عرفانی، کوشیده است تا با نثری ساده و روان و البته مستند و دقیق، ماجرای زندگی شیخ صفی و آموزه‌های معنوی او را به‌طور کامل روایت کند.
