سفینهٔ طالبی، یا، کتاب احمد کتابی‌ست نوشتهٔ عبدالرحیم طالبوف، روشنفکر و نویسندهٔ پیش از مشروطه، که در سال ۱۳۱۱ و ۱۳۱۲ قمری در استانبول به چاپ رسیده‌است. ساخت کتاب مبتنی بر گفت و شنود است.نویسنده با فرزند خیالی‌اش، احمد، دربارهٔ موضوعات علمی، اجتماعی، سیاسی و فلسفی گفتگو می‌کنند. کتاب احمد یکی از اولین کتب تربیتی برای نوجوانان در زبان فارسی به حساب می‌آید
طالبوف، بعد از انتشار این کتاب، در میان ایرانیانِ درس‌خوانده شهرت قابل توجهی به دست آورد، از دانش‌آموز گرفته تا مردم طبقه متوسط، دولت و مشروطه‌خواهان. پس تعجبی نداشت که آثار او اعتراضاتی را برانگیزد. ناصرالدین شاه قاجار او را «کافردین» خواند و معتقد بود که او ایران را تمسخر می‌کند. اما فرزندش مظفرالدین شاه نظر مثبتی به او داشت[۸] تا جایی که در سفری به تهران به حضور مظفرالدین شاه قاجار پذیرفته شد و مورد عنایت شاه قرار گرفت. همین شهرت سبب شد در اولین دورهٔ مجلس شورای ملی، مردم تبریز به‌طور غیابی او را به عنوان نمایندهٔ خود انتخاب کردند. هرچند اتهام بدعت از سوی برخی روحانیون و ناامیدی طالبوف از رژیم مشروطه‌خواه جدید سبب شد بر کرسی نمایندگی ننشیند. چاپ‌های متعدد کتاب احمد در داخل و خارج ایران حکایت از محبوبیت این اثر دارد. این کتاب در مدارس جدید تبریز به عنوان کتاب آموزشی تدریس می‌شد.
نثر، سبک و ساختار
طالبوف از پیشگامان ساده‌نویسی بود و از تکلّف پرهیز می‌کرد او مبتکر ساده‌نویسی در زبان علم نبود، اما در این کار ذوق فراوان داشت و تأثیر زیادی گذاشت. ]بر خلاف گرایش رایج در میان روشنفکران هم‌عصر خود، با عربی‌زدایی از زبان فارسی هم مخالف بود. طالبوف معتقد بود زبان فارسی واژگان لازم را برای آموزش علوم نوین در اختیار ندارد و از این نظر نسبت به عربی و فرانسوی در مرتبهٔ نازل‌تری قرار دارد.
ساخت کتاب احمد بسیار ساده است. احمد پیوسته سؤال می‌پرسد و طالبوف با خونسردی پاسخ می‌دهد. این پرسش‌ها گسترهٔ وسیعی از موضوعات را دربرمی‌گیرند، از مسائل علمی گرفته تا سؤال‌های بنیادین در باب سیاست. گرچه موضوع این کتاب مطالب علمی‌ست اما شیوهٔ روایت آن با درسنامه‌ها تفاوت دارد. نویسنده با داستان‌سرایی و خیال‌پردازی توجه مخاطب کودک و نوجوانِ کتاب را به مضمون اصلی جلب می‌کند، به زبان ساده دانش اروپاییان را برای فرزندش شرح می‌دهد و دلایل پیشرفت غرب و عقب‌ماندگی ایران را نشان می‌دهد. در ابتدای هر گفتار چند پرسش مطرح می‌شود، سپس طی ماجرایی خیالی که در زندگی روزمرهٔ پدر و پسر رخ داده به این پرسش‌ها پاسخ داده می‌شود. مضامین مطرح شده در کتاب، بسیار متنوعند: از اکتشافات فان لیوونهوک و پاستور در میکروبیولوژی گرفته تا مکان‌های تاریخی مانند دیوار بزرگ چین یا اهرام ثلاثه مصر، و گیاهان و حیواناتی که در ایرانِ آن روزگار شناخته شده نبودند. در چند جا نیز انتقادات سیاسی و اجتماعی مطرح شده‌است پرسش‌هایی که در هر بخش مطرح می‌شوند از یک سنخ نیستند و بر اساس موضوع طبقه‌بندی نشده‌اند بلکه آمیزه‌ای هستند از موضوعات مختلف. گاهی نویسنده حکایت‌های جذاب و آموزنده‌ای را نیز چاشنی داستان می‌کند.
نکتهٔ جالب توجه اینجاست که اولین فصل کتاب دربارهٔ دین است. گمان می‌رود نویسنده به عمد فصل اول را به دین اختصاص داده باشد تا ا از واکنش تند مقامات مذهبی در امان باشد.
